TurcoPundit |
|
|
US foreign policy and Turkish-American relations Şanlı Bahadır Koç
Archives
|
Pazartesi, Şubat 17, 2003
G- ABD 17 Şubat Irak Pazarlığı Üzerine Notlar ‘Sonuçta ABD’ye destek vereceğimiz baştan belliydi, o halde niye bu kadar bekledik?’ sorusu meşrudur, ancak cevabı bu soruyu soranların tahmin ettiğinden farklıdır. Eğer Türkiye desteğini hemen verseydi, şimdi elde ettiklerini elde edemeyecek ve belki de Washington’un daha ileri talepleriyle karşı karşıya kalacaktı; kendi kamuoyu, komşuları ve AB ve dünya kamuoyu karşısında daha zor durumda kalacak ve şimdi elde ettiği saygınlığı kazanmış olmayacaktı; Washington tarafından ikna edilmesi ‘kolay’ ülke olarak görülmeye devam edecekti. 1) ABD Irak’ta harekata Türkiye destek vermezse de girişecektir. 2) Bir harekat olacaksa bu Türkiye Washington’a belli bir destek vermeden olmamalıdır. 3) Savaşın gecikmesi ya da iptali Türkiye’nin çıkarına değildir. Ancak Türkiye’nin desteğinin ABD’ye getirisi ABD’ye maliyetine oranla çok daha büyüktür. Bu nedenle Washington ancak Türkiye’nin destek vermeyeceğine ikna olduğu zaman ‘B Planı’nı yürürlüğe koyabilir. Bu nedenle Türkiye, Washington’u ‘Ankara’nın istediklerini versek bile tezkere Meclis’e gitmeyebilir ya da geçmeyebilir’ şeklinde bir düşünceye sevk etmemelidir. Çünkü böyle bir durumda ABD alternatif yollar için hazırlık ve girişimlere girişebilir ki bu durum Türkiye’nin çıkarlarına zarar verebilir. Türkiye, Washington’a gerekli garantileri aldığı zaman desteği vereceğini hissettirmeli ve Washington’u ‘masada tutmalıdır.’ ABD’nin, Türkiye’nin desteği olmadan Irak’ta harekata girişme ihtimali nedir? Böyle bir durum için 1) güçleri, 2) hazırlıkları, 3) zamanları var mıdır? 18 Şubat gelip de tezkere Meclis’e gelmezse Türkiye kendini hangi konumda bulabilir? Washington ile ipler atılır ve Ankara kendini Fransa-Almanya ekseninde bulabilir mi? Yoksa Washington Ankara’nın taleplerinden geri adım atmayacağına ikna olur ve daralan zamanı da dikkate alarak Türkiye’nin isteklerine ‘pes’ mi eder? Washington, Türkiye’nin istediği paket konusunda niye ayak diriyor olabilir? 1) Türkiye’nin aslında çok büyük bir ekonomik kayba uğrayacağına/uğradığına inanmıyor, 2) Türkiye’nin desteğini ucuza kapatabileceklerine inanıyorlar, 3) Belki Türkiye’nin istediği türden bir paketin Kongre’den geçeceğine inanmıyor, 4) Paketi kabul etseler bile tezkerenin Meclis’ten geçeceğinden emin değiller, 5) Türkiye’nin bilerek uğrayacağı zararları şişirdiğine inanıyor ve Irak krizini ekonomisini ‘düzeltmek için’ kullanmaya çalıştığından şüpheleniyor. 6) Ya da sadece alternatifi olduğunu düşündürterek Türkiye’nin pazarlık marjını azaltmaya çalışıyor. Irak harekatında Türk-Amerikan işbirliği hangi şartlarda şekilde gerçekleşmeyebilir? 1) Washington’un, Türkiye’nin desteğini ona gerekli ekonomik ve siyasi garantileri vermesine ve Ankara hükümeti ile anlaşmasına rağmen tezkerenin Meclis’ten geçmemesi nedeniyle elde edememesi, 2) ABD’nin Ankara’nın desteğini gerekli ekonomik ve siyasi garantileri vermekten kaçındığı için alamaması. Meclis’in, Amerikan Kongresi’nde Türkiye aleyhtarı lobilerinkine benzer bir rol oynaması sakıncalı değildir. Böyle bir rol ABD’yi Ankara hükümetine bazı tavizler vermeye götürebilir. Ancak gerekli ödünler alındıktan sonra da Meclis’in uzlaşmayı engellemekte ya da geciktirmekte ısrar etmesi halinde sorun çıkacaktır. Hükümet tezkereyi 1) paketin büyüklüğü, içeriği ve şartları hakkında emin ve tatmin olmadan, 2) geçeceğinden emin olmadan Meclis’e getirmemelidir. Ankara ile Washington arasında tezkere ile yardım paketinin zamanlaması üzerinde görüş ayrılığı olduğu gözlemlenmektedir. Anlaşma sağlanırsa Türkiye’ye yönelik ekonomik yardım paketi ne zaman Kongre’ye sunulacaktır? 1) Tezkere TBMM’den geçmeden önce, 2) Tezkere geçtikten sonra ama harekat başlamadan önce, 3) Harekat bittikten sonra. Washington, Meclisten tezkereyi geçirmek için paketin varlığının çok büyük yardımı olacağını görmemekte midir? Türkiye’nin ABD’yi paket-fezleke pazarlığında tutmaya devam etmesi gerekir. Öte yandan bu pazarlığın yeni bir BM kararı çıkmadan sonuçlandırılması da uygun olabilir. Çünkü bir BM kararı Türkiye’nin pazarlık marjını azaltacaktır. Türkiye’nin çıkarı, pazarlığın sonuçlanması ile güç kullanımını açıkça desteklemese de Irak’ın işbirliğindeki kusurları sıralayacak ve ABD’nin muhtemelen Mart ortalarında zorlayacağı bir BM kararı arasında olabildiğince az zaman olmasında olabilir. Bu arada Irak harekatı ile Bakü-Ceyhan’ın en azından belli bir süre için rafa kaldırılacağı söylenebilir. Amerikan ve İngiliz şirketleri Irak petrolünün geleceği belli olmadan Hazar petrolleri için büyük yatırımlara girmekten kaçınacaklardır. (Şanlı Bahadır Koç, Amerika Araştırmaları Masası, Araştırmacı)
Comments:
Yorum Gönder
|
