TurcoPundit |
|
|
US foreign policy and Turkish-American relations Şanlı Bahadır Koç
Archives
|
Çarşamba, Haziran 25, 2003
G-ABD 25 Haziran Türk Güvenlik Kültürü - Hükümetin Irak Kararı Türkiye, ‘güvenlik kültürü’ itibariyle aslında Avrupa’dan çok ABD’ye daha yakın bir ülkedir. Ya da en azından yakın zamana kadar öyleydi. Askeri güç ve tehdidi güvenlik politikalarının önemli bir unsuru olarak kabul etmiştir. Bazen ‘kötüye kullanıldığı’ için belki biraz sevimsiz ama içinde önemli oranda hakikat içeren bir klişeyle belirtmek gerekirse, Türkiye ‘Belçika olmadığı’ ve komşuları Lüksemburg’dan epey farklı olduğu için, güvenliğini sadece diyalog, ticaret, hukuk ve uluslar arası kurumlar vasıtası ile koruyamayacağını düşünmüştür. Ancak son dönemde ve özellikle Irak krizinde de çok açık ortaya çıktığı gibi, Türkiye güç kullanımı konusunda AB ülkelerinin genel yaklaşımına daha yakın bir görüntü çizmektedir. Bunun ‘geçici bir dönem’ mi olduğu yoksa geleceği olan bir trendin başlangıcı mı olduğunu net bir şekilde iddia etmek kolay olmasa da önümüzdeki dönemde Türkiye’nin güvenlik politikalarında tek taraflı askeri gücün rolünün azalabileceğini düşündürten gelişmeler şunlardır: 1) ABD’nin Türkiye’nin yaşadığı ‘mahalleye’ gelmesi ile Türkiye’nin hareket alanının azalması, 2) Türkiye’nin AB üyeliği süreci nedeniyle dış ve güvenlik politikalarını da AB normlarına yaklaştırma zorunluluğu, 3) Ankara’nın askeri önlemlerin tek başına yeterli olmadığı yeni güvenlik problemleri (kaçakçılık, uyuşturucu, yasadışı göç, bulaşıcı hastalıklar vs) ile daha çok uğraşmak zorunda kalacak olması, 4) Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin askeri harcamalarının ve bunların bütçe içindeki oranının azalacağı varsayımı, 5) Türkiye’nin komşularıyla arasındaki ‘güvenlik rekabetinin’ azalması. Ancak yukarıdaki trendlerin geri çevrilemez olduğunu iddia etmek de zordur. PKK terörünün yeniden başlaması, Irak’ın toprak bütünlüğünün ciddi olarak tehlikeye girmesi ve K. Irak’ta Kürtler ile Türkmenler arasında gerilimin artması, Türkiye’nin AB üyeliği perspektifinin kaybolması ya da uzaklaşması ve Türk-Yunan rekabetinin tekrar şiddetlenmesi, K. Kıbrıs’ta Türkiye’nin ‘kabul edemeyeceği’ gelişmelerin yaşanması, Azeri-Ermeni anlaşmazlığının tekrar askeri boyuta ulaşması, Gürcistan’da istikrarsızlık ve İran’ın nükleer silah edinmeye yaklaşması gibi gelişmeler Türkiye’nin askeri güç ve tehdidini kullanmasını gerektirebilir. ABD’nin bölgedeki varlığı, bir yandan Türkiye’nin ‘silahına davranma’ güdüsünü dizginleyecek, öte yandan ise özelikle Suriye ve İran gibi ülkelerden kaynaklanabilecek Türkiye’ye yönelik tehditleri pasifize edebilecektir. Bu arada ordusu hala büyük ölçüde Soğuk Savaş dönemindeki yapısını koruyan Türkiye’nin, içinde yaşadığı stratejik ortamın şu an ve gelecek için gerektirdiği büyüklük ve yapıda ve Askeri Alanda Devrim sürecinin zorladığı türden daha küçük, çevik ve modern bir savunma gücüne geçmesi gerekmektedir. ABD gibi ekonomisi büyük ve güçlü olduğu için milyarlarca doları belki de gerekli olmayan askeri programlara ayırma lüksü olan ülkelerin aksine, Türkiye gibi ekonomisi kırılgan devletlerin ‘en optimal’ askeri güce sahip olmaları bir tür zorunluluktur. Türkiye’nin bir tezkereye gerek duymadan insani yardımlar ve barış gücü için üs ve limanlarını koalisyona açması, Türkiye’ye ek bir maliyet getirmeden iyi niyetini ortaya koyma fırsatı verdiği için, olumlu bir adım olarak kabul edilebilir. Ancak bu amaçla tüm üslerin açılması yerine bazı üslerin tespit edilmesi daha doğru olabilir. ‘İnsani amaçlı’ derken neyin kastedildiğinin kesin şekilde ortaya konması gerekir. Askeri uçaklar sadece Irak’a ulaşmak için transit mi geçecekler, yoksa Türkiye’deki havaalanlarını ve Türk hava sahasını daha öte askeri amaçlar için de kullanılabilecekler mi? Bu muğlaklığın bilerek ve ABD’ye ‘jest olması’ için bırakıldığı iddia edilmekle beraber bu durum netleşmezse ileride yanlış anlamalara yol açarak ‘baş ağrıtabilir.’ (Şanlı Bahadır Koç, Amerika Araştırmaları Masası, Araştırmacı)
Comments:
Yorum Gönder
|
